Fotografen van de vooruitgang
Tentoonstelling Fotografen van de vooruitgang arriveert in het MOW. Vanaf 14 oktober kun je in het museum te Bellingwolde terecht voor de foto’s van Tonnis Post (1977-1930) en Dirk Kome (1976). De tentoonstelling biedt een bijzondere ontmoeting tussen historische en moderne fotografie.
Tegenwoordig is de fotograaf Tonnis Post (1877-1930) vooral nog bekend van zijn foto’s van plaggenhutten in Westerwolde. Vanuit zijn studio in Winschoten fotografeerde hij echter veel meer, door het hele oosten van Groningen. Fotograaf Dirk Kome (1976) haalde in een grondige zoektocht meer dan duizend oude foto’s van Post boven water, uit collecties van musea, archieven en vooral particulieren. Tegelijkertijd fotografeerde Kome wat er inmiddels, een kleine eeuw later, terecht kwam van de onderwerpen van Post. Zo ging hij op zoek naar de plekken en de nazaten van de mensen die Post fotografeerde. De historische en moderne foto’s komen samen in de tentoonstelling.
De tentoonstelling was eerder, in een iets andere vorm, te zien in het Fotomuseum Den Haag en reist nu naar Bellingwolde, waar de tentoonstelling extra elementen krijgt. Zo toont het MOW de resultaten van de publieksactie Mien doalders plekje, een portrettengalerij van 144 (!) foto’s én enkele foto’s van Post die recent boven water kwamen.
De tentoonstelling loopt, anders dan eerder gecommuniceerd, tot en met 31 maart 2019.
Voor kinderen biedt de tentoonstelling een eigen route en speciale programma’s tijdens de vakanties. Bij de tentoonstelling hoort verder het boek Fotografen van de vooruitgang. Het boek is onder meer verkrijgbaar in de museumwinkel.
Het MOW vind je aan de Hoofdweg 161 te Bellingwolde. Het is museum is elke woensdag tot en met zondag open, doordeweeks van 11 tot 17 uur en in het weekend van 13 tot 17 uur. De Museumkaart is geldig. Op woensdag bepaal jezelf de hoogte van jouw entree en kinderen hebben altijd gratis toegang. Meer informatie over de tentoonstelling en het museum lees je op www.museumdeoudewolden.nl.
Extra toelichting op de tentoonstelling
Fotograaf Dirk Kome (1976) heeft een fascinatie voor het platteland én historische foto’s. Iets wat bijvoorbeeld eerder tot uiting kwam in het vastleggen van zijn eigen jeugd in Rockanje en in de tentoonstelling 'Boeren' uit 2016, een overzicht van het boerenleven in de Nederlandse fotografie vanaf 1885. Een interesse in de bijna vergeten Groningse fotograaf Tonnis Post, past prachtig in dit rijtje.
Tonnis Post : fotograaf op de rand van de moderne tijd
Post leefde van 1877 tot 1930 en kende een bloeiende fotopraktijk in Winschoten. Bekend is hij inmiddels vooral nog van zijn fotografie van armoedige woonomstandigheden in Westerwolde en zijn verslag van de kanalisatie in deze regio. Maar hij deed natuurlijk veel meer, portretfotografie bijvoorbeeld. Vele Oost-Groningse families hebben nog wel een echte ‘Post’ in het familiealbum, al heeft men zich dat niet altijd gerealiseerd.
In de tijd van het Post, het einde van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw was fotografie een luxe. Slechts een enkeling bezit een camera. Het is tegelijkertijd het moment van de onomkeerbare intrede van de moderne tijd. Deze voortgang toont zich in de bouw van nieuwe fabrieken, de komst van de eerste mechanische landbouwapparaten, het graven -met de hand- van kanalen in Westerwolde en de aanleg van het stoomtramspoor van Ter Apel naar Delfzijl. Tonnis Post is erbij en legt alles haarscherp vast.
Met zijn grote, houten platencamera en zijn zware schoudertas vol glasnegatieven en magnesiumpoeder doorkruist Tonnis Post Oost-Groningen op zijn fiets. Hobbelend over modderige paden, want verharde wegen zijn er nog niet. Het waterschap, de stoomtrammaatschappij en een bedrijf in landbouwapparatuur behoren tot zijn belangrijkste opdrachtgevers. Daarnaast fotografeert hij, in samenwerking met arts Pieter Bloemers Middendorp (1877-1958), vier jaar lang de huizen van de allerarmsten in Westerwolde. Post fotografeert en Middendorp noteert op de achterkant van de afdruk alle details van de veelal erbarmelijke woonomstandigheden. Het meegebrachte magnesiumpoeder dient voor het flitslicht dat in de krappe en donkere ruimtes wel nodig is.
Deze foto’s brengen een wereld tot leven die we tegenwoordig bijna niet voor kunnen stellen: armlastige Groningers voor hun half ingegraven plaggenhutten; kinderen in krappe bedstedes waar varkens of schapen omheen scharrelen; gezinnen met een tiental kinderen poserend voor een kleine, vervallen boerderij.
Kome speurde meer dan twee jaar naar de overgebleven foto’s van de Winschoter fotograaf, bij archieven, musea én bij particulieren door het hele land. Een speciale fotodag in het MOW en later in Winschoten hielpen hierbij. Uiteindelijk verzamelde Kome zo meer dan duizend foto’s van Post. Kome ging echter nog een stap verder.
Kome: Post re-visited
Ruim honderd jaar nadat Post zijn iconische foto’s maakte, doorkruist Kome met zijn camera Oost-Groningen - niet op de fiets maar heel comfortabel met de auto. Met deze zoektocht ontstaat langzaam maar zeker een beeld van de omvangrijke carrière van Tonnis Post en daarmee ook van Nederland rond de Eerste Wereldoorlog. In de voetsporen van zijn Groningse voorganger maakt Kome nieuwe beelden, een vorm van zogeheten ‘re-photography’.
Kome brengt in beeld wat er terecht kwam van de projecten die Post ooit fotografeerde en portretteert de nazaten van Groningers die door Post ooit zijn vastgelegd. Wonen de nazaten van de welgestelden onder hen nog steeds op stand? Hoe vergaat het de kleinkinderen van de plaggenhutbewoners? Heeft de kanalisatie de verwachte welvaart gebracht? In de tentoonstelling komen de foto's van Tonnis Post en Dirk Kome samen. Post krijgt daarmee bijna een eeuw na zijn dood alsnog museale aandacht. De tentoonstelling laat een deel van het oeuvre van Post zien in dialoog met foto’s van Dirk Kome.
Tonnis Post wordt in 1877 geboren in Loppersum. Na zijn opleiding tot fotograaf aan de Kunstacademie Minerva neemt hij in 1901 een “Photo-Atelier” in Winschoten over. Behalve het fotograferen van de stroom aan mensen die naar zijn studio komt, trekt hij regelmatig voor opdrachtgevers de provincie in.
Dirk Kome
Dirk Kome (1976) komt uit Rockanje waar zijn vader en broer nog steeds een boerenbedrijf hebben. Hij studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie en aan de Rijksakademie in Amsterdam. Als fotograaf legt hij in zijn werk verbanden tussen wat is en wat is geweest.
